Aby skutecznie monitorować obecność trujących lub łatwopalnych gazów w otoczeniu, skorzystać można z urządzeń, które wykrywają ich obecność w danym obszarze – tak zwanych detektorów lub mierników gazów, występujących zarówno w wersji stacjonarnej, jak i przenośnej.

Łatwo sobie wyobrazić sens istnienia detektorów stacjonarnych – umieszczane są one w ściśle określonych miejscach, w których dojść może do wycieku szkodliwej substancji gazowej. W momencie jej wykrycia, urządzenie uruchamia alarm, który ostrzega przebywające w najbliższym otoczeniu osoby o potencjalnym niebezpieczeństwie.

Tego rodzaju detektory mogą być z powodzeniem stosowane w miejscach, gdzie prawdopodobieństwo ulotnienia się niebezpiecznego dla życia gazu jest bardzo wysokie – np. w zakładach chemicznych.

W pozostałych sytuacjach – czyli w miejscach, gdzie trudno oszacować, czy występuje w nich szkodliwy gaz – zdecydowanie lepiej sprawdzają się detektory przenośne. Zasada ich działania jest bardzo zbliżona do urządzeń stacjonarnych, z tą jednak różnicą, iż dzięki swoim niewielkim rozmiarom mogą one być przytwierdzone do ubrania pracownika.

Ważne jednak w tym przypadku jest to, aby detektor przenośny znajdował się w tak zwanej “strefie oddychania”, czyli w promieniu około 20 centymetrów od ust oraz nosa.

Fakt, że detektor “porusza się” wraz z pracownikiem, zapewnia tej osobie właściwie jedyną formę ochrony przed ewentualnym wkroczeniem w strefę zagrożenia. Miejsca takie jak ciasne tunele lub inne rzadko uczęszczane obszary nie potrzebują stałego monitorowania poziomu szkodliwych gazów, gdyż kolejno: ich montaż może być znacznie utrudniony (lub niemożliwy) albo mało opłacalny.

Same przenośne detektory i mierniki gazów mogą być przystosowane do wykrywania jednego gazu lub wielu różnych substancji gazowych zarówno toksycznych jak i wybuchowych. W zależności od zapotrzebowania, urządzenie może wykrywać tlenu, tlenek węgla, dwutlenek węgla, siarkowodór, metan, amoniak, dwutlenek siarki, chlor, dwutlenek chloru, tlenek azotu, fosforowodór, cyjanowodór czy ozon.

Przenośny detektor wykrywa szkodliwy gaz na dwa sposoby – albo na zasadzie dyfuzji, gdzie alarm uruchamiany jest w momencie, kiedy czujnik znajdujący się w urządzeniu znajdzie się w strefie zagrożenia, albo z wykorzystaniem miernika z sondą do próbkowania. Ta ostatnia metoda jest zdecydowanie bezpieczniejsza, gdyż pracownik może pobrać za pomocą specjalnej pompki próbkę powietrza z potencjalnie zagrożonego obszaru, zanim się w nim znajdzie.

Gdzie najbardziej powszechne są przenośne detektory gazu? W szczególności są to przestrzenie zamknięte, o ograniczonej wentylacji, co sprzyja gromadzeniu się szkodliwych substancji gazowych – np. kanały ściekowe, szyby, rurociągi czy zbiorniki.

Przenośne urządzenia takie jak detektory i mierniki gazów z powodzeniem używane są też na statkach, w wojsku czy straży pożarnej, a zatem wszędzie tam, gdzie wykorzystać je można podczas niespodziewanych zdarzeń.